สวัสดีครับทุกท่าน วันนี้เราจะมาพูดถึงเรื่อง “พาร์ทิชัน” ซึ่งเป็นหัวข้อที่หลายคนอาจจะคุ้นเคย แต่ก็ยังมีอีกหลายคนที่ยังไม่เข้าใจอย่างถ่องแท้ว่ามันคืออะไร มีประโยชน์อย่างไร และจำเป็นต่อการใช้งานคอมพิวเตอร์ของเราหรือไม่ ถ้าพร้อมแล้ว เราไปดูกันเลยครับ
1. Partition คืออะไร
พาร์ทิชัน (Partition) คือ การแบ่งพื้นที่จัดเก็บข้อมูลบนฮาร์ดไดรฟ์ (Hard Drive) หรือ SSD (Solid State Drive) ออกเป็นส่วน ๆ แต่ละส่วนจะถูกมองว่าเป็นไดรฟ์แยกต่างหากจากระบบปฏิบัติการ ทำให้ผู้ใช้สามารถจัดการข้อมูลและระบบปฏิบัติการได้อย่างเป็นระเบียบมากขึ้น
ทำไมต้องมีการแบ่งพาร์ทิชัน
การแบ่งพาร์ทิชันมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อจัดระเบียบข้อมูล แยกข้อมูลประเภทต่าง ๆ ออกจากกัน เช่น ระบบปฏิบัติการ โปรแกรม และไฟล์ส่วนตัว ป้องกันข้อมูล หากระบบปฏิบัติการมีปัญหา การติดตั้งใหม่จะไม่กระทบข้อมูลในพาร์ทิชันอื่น ติดตั้งหลายระบบปฏิบัติการ สามารถติดตั้ง Windows, Linux หรือ macOS ในเครื่องเดียวกันได้ เพิ่มประสิทธิภาพ แยกไฟล์ระบบออกจากไฟล์ข้อมูล ทำให้การเข้าถึงข้อมูลเร็วขึ้น
2. ประเภทของพาร์ทิชันในระบบคอมพิวเตอร์
พาร์ทิชันหลัก (Primary Partition) เป็นพาร์ทิชันที่สามารถบูตระบบปฏิบัติการได้ มีจำนวนจำกัด (สูงสุด 4 พาร์ทิชัน) มักใช้สำหรับติดตั้งระบบปฏิบัติการหลัก พาร์ทิชันขยาย (Extended Partition) เป็นพาร์ทิชันพิเศษที่ใช้สำหรับสร้าง Logical Partition เท่านั้น ไม่สามารถใช้เก็บข้อมูลโดยตรง ช่วยเพิ่มจำนวนพาร์ทิชันที่สามารถสร้างได้ พาร์ทิชันลอจิคัล (Logical Partition) เป็นพาร์ทิชันที่สร้างขึ้นภายใน Extended Partition ใช้สำหรับเก็บข้อมูลและโปรแกรมต่าง ๆ
3. วิธีการแบ่งพาร์ทิชันบนฮาร์ดไดรฟ์
การใช้เครื่องมือ Disk Management บน Windows เป็นเครื่องมือที่มาพร้อมกับ Windows ใช้งานง่าย เหมาะสำหรับผู้ใช้ทั่วไป สามารถสร้าง ลบ และปรับขนาดพาร์ทิชันได้ การใช้คำสั่ง Diskpart เป็นเครื่องมือ Command-line ที่มีประสิทธิภาพสูง เหมาะสำหรับผู้ใช้ที่มีความเชี่ยวชาญ สามารถจัดการพาร์ทิชันได้อย่างละเอียด การใช้ซอฟต์แวร์จากบุคคลที่สาม มีซอฟต์แวร์มากมายที่ช่วยให้การแบ่งพาร์ทิชันทำได้ง่ายขึ้น เช่น EaseUS Partition Master, MiniTool Partition Wizard มีฟังก์ชันเพิ่มเติม เช่น การโคลนพาร์ทิชัน
4. ข้อดีของการแบ่งพาร์ทิชัน
การจัดระเบียบข้อมูล แยกไฟล์ระบบปฏิบัติการ, โปรแกรม และข้อมูลส่วนตัวออกจากกัน ทำให้ง่ายต่อการค้นหาและจัดการ ช่วยให้การสำรองข้อมูลเป็นไปอย่างมีระบบ การแยกระบบปฏิบัติการและข้อมูลออกจากกัน หากระบบปฏิบัติการมีปัญหา สามารถทำการติดตั้งใหม่ได้โดยไม่กระทบกับข้อมูลส่วนตัว ลดความเสี่ยงในการสูญเสียข้อมูล เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของระบบ แยกไฟล์ระบบปฏิบัติการออกจากไฟล์ข้อมูล ทำให้ระบบทำงานได้เร็วขึ้น ลดการกระจายตัวของไฟล์
5. ข้อเสียของการแบ่งพาร์ทิชัน
เสี่ยงต่อการเสียพื้นที่ใช้งาน หากแบ่งพาร์ทิชันไม่เหมาะสม อาจทำให้มีพื้นที่เหลือใช้ไม่เพียงพอ ต้องวางแผนการแบ่งพาร์ทิชันอย่างรอบคอบ อาจทำให้การจัดการดิสก์ซับซ้อนขึ้น หากมีพาร์ทิชันจำนวนมาก อาจทำให้การจัดการดิสก์ยุ่งยาก ต้องใช้เครื่องมือจัดการพาร์ทิชันที่มีประสิทธิภาพ มีโอกาสสูญเสียข้อมูลหากจัดการผิดพลาด การแบ่งพาร์ทิชันที่ไม่ถูกต้องอาจทำให้ข้อมูลสูญหาย ควรสำรองข้อมูลก่อนดำเนินการเสมอ
6. Partition จำเป็นหรือไม่
กรณีที่ควรแบ่งพาร์ทิชัน ต้องการติดตั้งระบบปฏิบัติการหลายระบบ ต้องการแยกไฟล์ระบบปฏิบัติการออกจากข้อมูลส่วนตัว ต้องการจัดระเบียบข้อมูลให้เป็นหมวดหมู่ ต้องการเพิ่มความปลอดภัยของข้อมูล กรณีที่ไม่จำเป็นต้องแบ่งพาร์ทิชัน มีพื้นที่ฮาร์ดไดรฟ์ไม่มาก ใช้งานคอมพิวเตอร์ทั่วไป ไม่ต้องการความซับซ้อน ไม่ต้องการความยุ่งยากในการบริหารจัดการ
7. การเปรียบเทียบระหว่าง Hard Drive Partition และ Virtual Partition
ความแตกต่างระหว่างพาร์ทิชันแบบดั้งเดิมและพาร์ทิชันเสมือน Hard Drive Partition คือการแบ่งพื้นที่จริงบนฮาร์ดไดรฟ์ ในขณะที่ Virtual Partition คือการจำลองพาร์ทิชันขึ้นมาในรูปแบบไฟล์ (เช่น VHD, VMDK) ข้อดีและข้อเสียของแต่ละแบบ Hard Drive Partition ประสิทธิภาพสูงกว่า แต่จัดการยากกว่า เหมาะสำหรับระบบปฏิบัติการหลัก Virtual Partition จัดการง่ายกว่า ยืดหยุ่นกว่า แต่ประสิทธิภาพต่ำกว่า เหมาะสำหรับทดสอบซอฟต์แวร์หรือระบบปฏิบัติการ
8. วิธีการรวมพาร์ทิชันที่ถูกแบ่งไว้
การรวมพาร์ทิชันด้วย Disk Management สามารถทำได้โดยการลบพาร์ทิชันที่ไม่ต้องการ แล้วขยายพาร์ทิชันที่ต้องการ ควรสำรองข้อมูลก่อนดำเนินการ การรวมพาร์ทิชันด้วยคำสั่ง Diskpart ใช้คำสั่ง “delete partition” และ “extend” ต้องใช้ความระมัดระวังในการใช้คำสั่ง
9. การแบ่งพาร์ทิชันบน SSD ต่างจาก HDD อย่างไร
พฤติกรรมของ SSD และ HDD ในการแบ่งพาร์ทิชัน SSD มีความเร็วในการอ่านเขียนข้อมูลสูงกว่า HDD การแบ่งพาร์ทิชันบน SSD จึงมีผลต่อประสิทธิภาพน้อยกว่า แต่ควรระวังเรื่องการกระจายการเขียนข้อมูล คำแนะนำในการแบ่งพาร์ทิชันบน SSD ไม่ควรแบ่งพาร์ทิชันมากเกินไป เพราะจะทำให้เสียพื้นที่สำรอง (Over-provisioning) ซึ่งมีผลต่อประสิทธิภาพและอายุการใช้งาน
10. ระบบไฟล์ (File System) ที่ใช้ในแต่ละพาร์ทิชัน
NTFS ระบบไฟล์ที่ใช้กับ Windows รองรับไฟล์ขนาดใหญ่ มีความปลอดภัยสูง FAT32 ระบบไฟล์ที่ใช้กับอุปกรณ์พกพา เช่น USB Drive รองรับไฟล์ขนาดเล็กเท่านั้น exFAT ระบบไฟล์ที่ใช้กับอุปกรณ์ที่มีความจุสูง รองรับไฟล์ขนาดใหญ่ ใช้ได้กับทั้ง Windows และ macOS EXT4 ระบบไฟล์ที่ใช้กับ Linux มีประสิทธิภาพสูง รองรับไฟล์ขนาดใหญ่
11. Partition กับการติดตั้งระบบปฏิบัติการ
ความสำคัญของพาร์ทิชันในระบบปฏิบัติการ ระบบปฏิบัติการต้องการพาร์ทิชันสำหรับติดตั้งไฟล์ระบบ เพื่อให้ระบบทำงานได้อย่างถูกต้อง Boot Partition และ System Partition Boot Partition คือพาร์ทิชันที่ใช้เก็บไฟล์ Boot Loader เพื่อเริ่มต้นระบบปฏิบัติการ System Partition คือพาร์ทิชันที่ใช้เก็บไฟล์ระบบปฏิบัติการหลัก
12. การแบ่งพาร์ทิชันบนระบบปฏิบัติการ Linux และ macOS
วิธีการแบ่งพาร์ทิชันใน Linux ใช้เครื่องมือ GParted หรือ fdisk มีความยืดหยุ่นสูงในการจัดการพาร์ทิชัน วิธีการแบ่งพาร์ทิชันใน macOS ใช้ Disk Utility ใช้งานง่าย มีฟังก์ชันพื้นฐานครบถ้วน
13. Partition Table คืออะไร และทำไมถึงสำคัญ
MBR (Master Boot Record) Partition Table แบบเก่า รองรับพาร์ทิชันได้สูงสุด 4 พาร์ทิชัน ไม่รองรับฮาร์ดไดรฟ์ขนาดใหญ่ GPT (GUID Partition Table) Partition Table แบบใหม่ รองรับพาร์ทิชันได้มากกว่า 128 พาร์ทิชัน รองรับฮาร์ดไดรฟ์ขนาดใหญ่ มีความปลอดภัยสูงกว่า
14. ข้อผิดพลาดที่พบบ่อยในการแบ่งพาร์ทิชัน
การแบ่งพาร์ทิชันผิดพลาดจนทำให้ข้อมูลสูญหาย ควรสำรองข้อมูลก่อนทำการแบ่งพาร์ทิชัน และตรวจสอบความถูกต้องก่อนดำเนินการ การแบ่งพาร์ทิชันมากเกินไปจนเกิดความยุ่งยาก ควรวางแผนการแบ่งพาร์ทิชันให้เหมาะสมกับความต้องการใช้งาน
15. วิธีสำรองข้อมูลก่อนแบ่งพาร์ทิชัน
เครื่องมือสำรองข้อมูลที่แนะนำ Windows Backup and Restore, Time Machine (macOS), Clonezilla ขั้นตอนการสำรองข้อมูลก่อนทำการแบ่งพาร์ทิชัน สำรองข้อมูลทั้งหมดไปยังฮาร์ดไดรฟ์ภายนอกหรือ Cloud Storage